Abu Qatoda Rasululloh (s.a.v.)ning suvoriysi laqabi bilan mashhur sahoba. Asl ismi Horis. Hazraj qabilasining Salama urug‘iga mansub. Otasi Rabi’ ibn Baldaha, onasi Kabsa binti Mazhardir. Ayolining ismi Sulofa binti Baro. Abu Qatoda Sulofadan Abdulloh, Ma’bad, Abdurahmon va Sobit ismli to‘rt o‘g‘il ko‘rgan.
Ikkinchi Aqaba bay’atidan keyin Islomni qabul qildi va Badrdan keyingi barcha g‘azotlarda qatnashdi. Xususan, Zu Qarad g‘azotida Rasululloh (s.a.v.): “Bugun suvoriylarning eng yaxshisi Abu Qatoda bo‘ldi...” deb e’tirof etdilar. O‘sha jangda Abu Qatoda mushriklar sardori Mas’adani qahramonlarcha yengdi.
Abu Qatoda mohir jangchi, botir yigit edi. U G‘atafon, Batni Lahm, Zi Hasab, Zi Marva
Saidning otasi Zayd ibn Amrning o‘zi bunday hikoya qiladi: «...Ibrohim (alayhissalom) keltirgan hanif dinni qidirib dunyoni aylana boshladim. Shom shaharlariga yetib kelganimda, bir rohib olimning xabarini eshitdim. Uning oldiga borib, boshimdan kechirganlarimni so‘zlab berdim. U menga: “Ey makkalik birodarim, Ibrohimning dinini istayotganingni bilaman”, dedi. Men: “Ha, men qidirayotgan narsa shu”, dedim. Shunda rohib: “Sen bugun yer yuzida yo‘q bo‘lib ketgan dinni izlayapsan. Haqiqat sening shahringda. Albatta, Alloh sening qavmingdan Ibrohimning dinini yangilaydigan kishini payg‘ambar qilib yuboradi. Agar uni topsang, undan ajralmagin”, dedi».
So‘ng Zayd Makkaga yo‘l oldi. Ammo Muhammad m
«Usomaning otasi Rasulullohga otangdan ko‘ra sevimliroq edi. O‘zi esa u Zotga sendan ko‘ra sevimliroqdir». (Hazrati Umarning o‘g‘liga aytganlari)
Hijratga qadar Makkada Rasululloh sollallohu alayhi vasallam va sahobalar Quraysh mushriklaridan ko‘p ozor-aziyatlar chekishar edi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qiyinchiliklarni mardona ko‘tarar, musibatlarga sabr qilar edilar.
Bunday og‘ir bir paytda hayotlarida quvonch nurlari ham porladi. Bir kuni u Zotga Ummu Aymanning o‘g‘il farzand ko‘rganini aytishdi. Suyunganlaridan muborak yuzlari yorishdi, chehralarida shodlik barq urdi. Rasulullohga xursandchilik olib kelgan baxtli chaqaloqqa «Usoma» deb ism berishdi.
Bolaning onasi «Ummu Aym
Payg‘ambarimizning (alayhissalom) mashhur sahobalaridan Abdulloh ibn Huzofa as-Sahmiy (roziyallohu anhu) zimmasiga Fors diyorining kisrosi (podshohi) Xusrav va Rum mamlakatining qaysari Hiraql bilan uchrashish va bularning birinchisiga Islom davlati rahbarining nomasini topshirishday ulug‘ va mas’uliyatli vazifa tushdi. Abdulloh ibn Huzofa bu topshiriqni chiroyli va o‘rinlatib bajara oldi. Abdullohning forslar shohi bilan uchrashuvi hijriy ikkinchi yili, Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) ajam yurtlari rahbarlariga Islomga kirish taklifi bilan maktub yozib, ba’zi ashoblarini ularga elchi qilib jo‘natgan yili ro‘y berdi.
Payg‘ambar alayhissalom bu ishning nihoyatda xatarli ekanini yaxs